Krótka historia miejscowości i parafii

Pierwsza wzmianka o miejscowości Machowa pochodzi z 1407 roku z protokołów Ksiąg Ziemskich Pilzneńskich. Wtedy to Jan z Podgrodzia herbu Gryf zastawił swoją część wsi „Żdżary, Machowa i Pogórza” Janowi z Dębicy. Akt lokacji wsi Machowa dotrwał do naszych czasów.

Wieś Machowa (Machowa Wola) została lokowana na prawie niemieckim, aktem spisanym w Pilźnie dnia 16 sierpnia 1407 roku przez Mikołaja, Jakuba i Jana z Dębicy oraz Jana z Podgrodzia. Zasadzili oni wieś Machowa przy granicy z Łękami. Inne granice nie są podane. Teren Machowej otaczały gęste lasy, zwane Czarnym Lasem.

Na mocy aktu lokacyjnego sołtys wsi Maciej (Mach) - (stąd nazwa wsi) wraz z kmieciami mogli urządzić wieś. Każdy z nich otrzymał do uprawy l łan ziemi (ok. 20-25 ha), sołtys zaś 2 łany. Założyli skotnicę do wspólnego wypasu bydła, a sołtys mógł posiadać młyn, sadzawki oraz karczmę, gorzelnię i pasieki. Warto zaznaczyć, że na przestrzeni wieków w Machowej był dwór a jego właściciele zarządzali Machową. Do nich należeli:

a.   Niemyscy – herbu Jastrzębiec - Staraniem Macieja Niemyskiego zbudowano Kościół w Machowej w 1778 roku.

b.   Ankwiczowie - Herbu Abdank – byli właścicielami Machowej po Niemyskich. W czasie pobytu w Rzymie do Ewy Ankwicz zapałał miłością Adam Mickiewicz.

c.   Szczepańscy - Herb Dołęga – byli właścicielami posiadłości w Machowej po Ankwiczach. Mieczysław Szczepański w XIX w.  zaproponował mieszkanie dla księdza w dworze ale biskup na to nie wyraził zgody. Ofiarował też pole pod cmentarz parafialny.

d.   Kasprzykowscy - herbu Sas - ostatni mieszkańcy dworu w Machowej.

Machowa jako placówka duszpasterska, powstała w 1779 roku. Już bp. Józef Grzegorz Wojtarowicz postanowił w 1843 roku utworzyć niezależną parafię, ale fundacja nie doszła do skutku. Wprawdzie ówczesny właściciel Machowej, Mieczysław Szczepański zadeklarował mieszkanie dla księdza we dworze (jak to było przed rabacją) „ale był innowiercą, a po drodze była łąka moczarna” i władze kościelne na to nie przystały. Dopiero Bp Leon Wałęga 10 maja 1925 roku erygował parafię. Wcześniej, w 1889 roku Bp Ignacy Józef Łobos utworzył niezależną od parafii Łęki Górne ekspozyturę. Jednak, aby na stałe mógł ksiądz zamieszkać w Machowej, w 1887 roku została zbudowana stara plebania. Budynek w tradycyjnej swej bryle (bez późniejszych przybudówek) zbudowany był z drewna i pokryty gontem. W latach 1906 - 1909 gont przykryto blachą.

Dnia 25 lutego 2017 r. rozpoczęto rozbiórkę wspomnianej plebanii, którą ukończono w maju. Na jej miejscu urządzono drugą część parkingu przy kościele.

W latach 2009/2010 wybudowano niewielką nową plebanię, krytą blachą z cegły max wraz z elewacją koloru popielatawego.

Kościół został zbudowany w 1778 r. z fundacji Macieja Niemyskiego. Poświęcenia świątyni dokonał w 1791r. bp Florian Amand Janowski.

Kościół jest drewniany, konstrukcji zrębowej, jednonawowy., kryty gontem, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie, po którego bokach są dwie zakrystie (od strony północnej mniejsza a od południowej większa); przy nawie od frontu kruchta, od południowej przybudówka. Wnętrze nakryte stropem płaskim, w nawie wspartym na czterech słupach. Tęcza profilowana, zamknięta łukiem spłaszczonym.

Polichromia wnętrza ornamentalna z 1906 r. Na suficie prezbiterium widoczne jest malowidło przedstawiające Matkę Bożą ukazujące Dziecię Jezus klęczącym: św. Agnieszce (z barankiem) i św. Elżbiecie z Turyngii, księżnej (z różami).

Sufit nawy głównej zdobi malowidło przedstawiające w centralnej jego części scenę przemienienia Pańskiego. Po bokach przedstawieni są czterej ewangeliści. W sztukach plastycznych często ewangeliści przedstawiani są za pomocą symboli: Mateusz p człowiek, anioł (genealogia Jezusa), Marek - lew (głos Jana Chrzciciela na puszczy), Łukasz - wół (ofiara kapłańska Zachariasza), Jan - orzeł (życie Logosu, wcielonego Słowa).

W narożnikach sufitu są też symbole związane z kapłaństwem (księga, kielich, hostia), biskupstwem (księga, mitra), papiestwem (księga, tiara) oraz Baranek Paschalny na księdze Biblii z napisem na chorągiewce Ecce Agnus Dei.

Na obu belkach pod sufitem, opartych na filarach widnieje malowidło ornamentowe przedstawiające 26 aniołków w kompozycji motywów roślinnych.

Ołtarz główny, kiedyś był również neogotycki, obecnie prowizoryczny, w tle obraz Św. Trójcy w tradycyjnym typie tzw. "Tronu łaski", namalowany przez Adama Giebułtowskiego w 1962 roku.

Dwa ołtarze boczne, neogotyckie z ok 1927 roku (wykonane na wzór istniejącego wówczas neogotyckiego ołtarza głównego).

Ambona i chrzcielnica w tradycji neogotyckiej z ok. 1927 r. Obrazy: św. Juda Tadeusz, z XVIII/XIX w.; św. Florian, malowany przez Czesława Lenczowskiego w 1965 r.

W latach 1906 - 1909 kościół i plebanię krytą gontem pokryto blachą, oraz wykonano posadzkę i schody.

Wielokrotnie odnawiany między innymi po zniszczeniach w czasie działań wojennych 1944 roku oraz w latach 1958 -1962 (w tym czasie dobudowano przeszkloną przybudówkę od strony południowej).

Przy kościele dzwonnica wolnostojąca, prowizoryczna, z szyn żelaznych, dwa dzwony odlane w 1954 roku.

Ogrodzenie kościoła budowane w latach 1999 - 2003 jako wotum Jubileuszowe oraz jako wotum wdzięczności Matce Bożej za opiekę nad Parafią Machowską z racji drugiej peregrynacji Obrazu Jasnogórskiego w parafii 11 sierpnia 2002 roku.

W 1893 roku kościół w Machowej otrzymał parcelę na urządzenie cmentarza grzebalnego (obecnie istniejącego) od wspomnianego wyżej Mieczysława Szczepańskiego. Dotąd bowiem zmarłych grzebano wokół kościoła parafialnego.